کد مطلب:90456 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:128
واژه ها عنا: رنج، زحمت، مشقت، اندوه و غصه. راحت: آسودگی، آسایش، استراحت، مقابل تعب و مشقت. ترجمه: پرواپیشه، خود را در سختی قرار می دهد، اما مردم از او در آسایش اند. در مجموع كلمات مولا از ابتدای خطبه، تا پایان، مطالب متنوع و جالبی از پندار و گفتار و رفتار اهل تقوا و عناصر پاكیزه ی خلقت، به چشم می خورد كه شایان توجه است، این سخنان اشعه ی نورانی خود را چنان بر صحاری دلها و مفاوز قلوب سیراب و نورانی ساخته است كه هیچ نقطه ی ابهامی، برای تفهم و تعقل حقایق وجود نخواهد داشت و آنچنان در آسمان فضیلت، سیر می كنند كه هیچ متفكری، پا به پای آنها نمی تواند حركت كند، چرا كه سخنان آنجناب، دون كلام خالق و فوق كلام مخلوق [صفحه 512] است. در آغاز خطبه، سخن از فضیلت اهل تقوا بود كه نمونه اش: منطقهم الصواب و ملبسهم الاقتصاد است، سپس از اوصاف پرواپیشگان و انسانهای با، فضیلت، سخن به میان آمده و پس از آن اشاره به كشف و شهود و حقیقت بینی آنان كرده است كه: اما اللیل فصافون اقدامهم و پس از بیان «وهم و الجنه» و «وهم و النار» واقعیت این امور را تبیین نموده است و از آنجا به مشخصات این افراد پرداخته و می فرماید: «و من علامه احدهم» و از آنجا نگرش حال خود «یعمل الاعمال الصالحه» و از آن پس «تراه قریبا امله»، ارتباط آنها را با خلق الله بازگو می كند. و از جمله ی «نفسه منه فی عناء»، به بعد، سخن از مراقبت، مواظبت و محاسبه ی نفس است كه به تعبیری جهاد اكبر است، می باشد. پرواپیشه در این جا در دو جهت حركت می كند، از یك سو مبارزه با نفس است، تا از شیوه ی طغیانگری به دور بماند و این جز با سختی دادن و به رنج كشیدنش، میسر نیست و به تعبیر دیگر، در درجه ی اول، صیانت نفس است از بدیها (تخلیه ی نفس از رذائل) و سویی دیگر، تحلیه ی به فضائل است كه در این راستا شكل دیگری است. در تخلیه ی رذائل، بد نكردن، آسیب نرساندن و ستم نكردن مطرح است اما در تخلیه ی به فضایل صحبت از عفو نمودن، انفاق كردن، ایثار، فداكاری و غیره است. قرآن می فرماید: «و یطعمون الطعام علی حبه، مسكینا و یتیما و اسیرا انما نطعمكم لوجه الله.» در این آیه از حقیقت انسان حقیقت خواه، سخن می گوید. در اینجاست كه هر قدر انسان در قاموس رجال علم تفحص و جستجو كند، جز شخصیت مولا و استاد عالیقدرش رسول اكرم صلی الله علیه و آله و سلم كسی را نمی یابد كه تا این حد به اصول اخلاقی پایبند و در احیای فضائل انسانی عملا كوشا باشد. ریز و درشت رفتار این بزرگ مرد الهی، الگوی فضیلت برای یك جامعه ایده آل [صفحه 513] انسانی است. عاده نویسندگان و گویندگان در نوشته ها و مجالس سخنرانی، در توصیف این بزرگ مرد تاریخ، به جنبه ی صفات نفسانی و فضائل روحی و معنوی مانند: شجاعت، عفت، صداقت، جود، زهد و غیره می پردازند، اما كمتر به خدمات اجتماعی، در طی كار و كوشش آن حضرت كه در دوران پرمحنت خانه نشینیش، در عهد خلفا به آن اشتغال داشت، مانند: باغداری و درختكاری كه درآمد آن، در مصالح اجتماعی، مصرف می نمود، توجه دارند.
«نفسه منه فی عناء و الناس منه فی راحه»
صفحه 512، 513.